Wielowiekowa tradycja sokolnictwa, jest jednym z najstarszych sposobów polowania i  oznacza łowy z ułożonym do tego celu ptakiem drapieżnym. Sokolnictwo powstało z praktycznej potrzeby zdobywania pożywienia. Jednak stopniowo zyskało rangę sztuki gdyż jest jedynym przykładem możliwości połączenia współpracy trzech rożnych gatunków jakimi są człowiek, sokół oraz pies w celu osiągnięcia wspólnej korzyści w postaci zdobycia pożywienia. Osiągnięcie tego typu współdziałania wymaga ogromu wiedzy i doświadczenia sokolnika, który jest reżyserem spektaklu pod tytułem „polowanie” (Łowy). Taki sposób polowania stał się elementem kultury wielu narodów.

Polskie sokolnictwo z sokolnictwem innych krajów środkowoeuropejskich łączą wspólne wartości, tradycje i praktyki, w tym zwłaszcza metody szkolenia ptaków, sposób zajmowania się nimi i nawiązywania więzi emocjonalnej, czy wykorzystywany sprzęt.

Utrzymanie dobrej kondycji ptaków łowczych poprzez kontrolę ich wagi i regularne treningi, wymaga od sokolnika skupienia i specjalnej troski o dobrostan ptaków, połączony z ich naturalną potrzebą odpoczynku, lotu i wykorzystywania instynktu łowieckiego. 

Dla nas sokolnictwo jest sztuką układania ptaków łowczych do łowienia dzikiego ptactwa (ptaków łownych), w ich naturalnym środowisku, za pomocą wyszkolonego do tego ptaka. Dla wielu z nas jest to sposób na życie, łączący pasję z wykonywanym zawodem. Dla innych jest potrzebą bliskiego obcowania z ptakami szponiastymi i możliwością obserwacji naturalnych procesów przyrodniczych.

Czym jest sokolnictwo w opinii sokolników?

• Sztuką starożytną i tradycją wielopokoleniową wymagającą od nas wielu wysiłków i poświecenia.

• Współpracą z ptakiem szponiastym, związaną z wymagającym poświęceniem czasu i energii oraz zaangażowaniem nierzadko życia rodzinnego dla naszej pasji.

• Skrupulatną opieką nad naszymi ptakami związaną z regularną obserwacją ich zachowania, kondycji i dobrostanu. 

• Sposobem na życie, otoczone bliskim kontaktem z przyrodą ożywioną oraz towarzystwem innych sokolników i pasjonatów przyrody, którzy podobnie jak my chcą chronić nasze naturalne zasoby przyrodnicze i tradycje.

• Ogromne emocje wymagające od nas olbrzymiego spokoju i wytrwałości by móc obcować z ptakiem w trakcie jego układania oraz czynności związanych z hodowlą naszych ptaków.

• Możliwość układania się z dwoma innymi drapieżnymi gatunkami – psem i ptakiem szponiastym - w celu realizacji wspólnych potrzeb.

• Sokolnictwo to nasze życie i pasja 24h na dobę.

Ochrona sokolnictwa

14 grudnia 2021, polskie sokolnictwo zostało wpisane na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO, decyzją Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Edukacji, Nauki i Kultury (UNESCO), która to na mocy decyzji z dnia 16 listopada 2010 r. dodała sokolnictwo do Listy Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości, uznając tym samym sokolnictwo za „żywe dziedzictwo ludzkie” w ramach Konwencji UNESCO o ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

To ogromny postęp w ramach działalności na rzecz ochrony przyszłości sokolnictwa, nie tylko w Polsce ale i na świecie. Podobnie jak wędkarze i myśliwi, sokolnicy wspierają ochronę dzikiej przyrody, dzięki możliwości obserwowania jej z bliska, na co dzień obcując z ptakami drapieżnymi, hodując je, obserwując jak rosną młode, rozpoznając i zapewniając naturalne potrzeby swoim podniebnym podopiecznym. Sokolnicy dzięki bliskości z naturą potrafią doskonale diagnozować potrzeby i zagrożenia przyrodnicze, wpływając tym samym na ochronę lokalnych zjawisk i warunków środowiskowych.

Postępująca urbanizacja i rozwój ludzkości doprowadzają do silniejszego odłączania się społeczeństw od świata przyrody i tradycyjnych sposobów życia, zatracając tym samym odmienność kulturową na rzecz ujednolicenia procesów życiowych.  Zauważa się zanik umiejętności rozpoznawania zależności występujących w przyrodzie oraz funkcjonującym w nim łańcuchu pokarmowym, na rzecz humanizmu zwierząt i dehumanizacji człowieka.

W ramach ochrony sokolnictwa chcemy wspierać procesy legislacyjne dotyczące łowiectwa i sokolnictwa, dostarczając rzetelne argumenty poparte stosownymi badaniami w zakresie:

• Ochrony polskiego dziedzictwa sokolniczego i łowieckiego

• Występowania i ochrony gatunków chronionych

• Inwentaryzacji populacji zwierzyny łownej w szczególności tej będącej obiektem zainteresowania sokolników

• Występowania, zabezpieczenia i monitorowania miejsc bytowania inwazyjnych gatunków obcych

• Dostarczania materiałów biologicznych ptaków drapieżnych do badań

• Statystyk pozyskanej zwierzyny łownej

Jednym z głównych celów powołania Instytut Dziedzictwa Sokolniczego było i jest wspieranie działalności na rzecz ochrony przyrody, zachowania bioróżnorodności oraz celebrowania sztuki sokolnictwa w praktyce, wspierając w tym zakresie młode pokolenia podejmujące praktyki sokolnicze.